Santiago Morenok, Landare Bioteknologia-Biologia Saileko irakasle titularrak, UPM Landare Germoplasma Bankua (UPM-PGB) gidatzeko ardura hartu du berriki. Ezinbesteko bi funtzio aipatzen ditu instalazio honetan, Ingeniería Agronómica, Alimentaria y de Biosistemas Goi Eskola Teknikoan (ETSIAAB) kokatua.
Lehenik eta behin, biodibertsitatea zaintzea, “ekosistemen egoera onaren oinarri gisa”. Bigarrenik, aurrerapen zientifikoak sustatzea “baliabide landare-genetikoak hobeto ezagutzeko eta elikadura eta nekazaritza garapen jasangarriagoa lortzeko”. Gainera, Moreno irakasleak gogorarazten du zeregin horiek NBEk sustatutako Garapen Iraunkorreko bi helbururekin (GGE) lotu izana: lurreko ekosistemak babestu, berreskuratu eta sustatzea eta gosea amaitzea.
Santiago Moreno, Landare Bioteknologia- Biologia Saileko irakasle titularra
UPM-PGBren garrantzia bere izaera historikotik hasten da. Basa-hazietan espezializatu zen munduko lehena izan zen.
Izan ere, 1966an jaio zen, César Gómez Campo irakasleak bere ikerketa lanetarako oinarritzat hartu zituen Cruciferae familiako basa-landareekin. Bere sorrera landare-hazkuntzaren garapen bikainen urteetan gertatu da, iraultza berdea deitu zenean. Ordurako, bazegoen landutako espezieen haziak kontserbatzeko interesa; izan ere, hainbat banku sortu ziren horretarako munduan. Gómez Campo irakasleak espezie basatien munduko lehen hazi bankua egin zuenean, basa espezieen hazien berezko balioa aitortzen ez ezik, laborantzak ugaltzeko balizko aplikazioa ere ezagutzen zuen.
Zeintzuk dira bildumarik garrantzitsuenak? Zenbat espezie gordetzen ditu bankuak?
Kruzifero basatiak dira, zalantzarik gabe, nazioartean gehien aintzatetsitako bilduma. Familia honetako azak, errefautxoak, arbiak eta mostaza ez ezik, espezie basatien kopuru amaigabea ere bada, udaberri hasieran gure soroak eta hiriak horia irudikatzen dituen Diplotaxis (horma-suziria) barne. UPM-PGBk mundu osoko kruzifero basatien bildumarik handienetako bat biltzen du ia 500 espezie eta 1,500 atxikimendu baino gehiagorekin. Arestian aipatutako landutako espezieekin duten ahaidetasunagatik, espezie horietako askok balio erantsi berezi bat dute.
Iberiar penintsulako, Balear uharteetako eta Makaronesiako eskualdeko espezie endemikoen bigarren bilduma ezaguna ere bada, Kanarietako artxipelagoa barne. Artemis proiektuak urte batzuk geroago, 1973an, bilduma hau martxan jartzea ahalbidetu zuen. Bere helburua gure espezie endemikoen haziak epe luzera biltzea eta kontserbatzea zen. Gaur egun, guztira 300 espezie endemiko inguru kontserbatzen dira bankuan.
Inkorporazioa egiten ari dira oraindik, ala inbentario itxia da?
Aurrekontu eta langileen murrizketek inkorporazioei eragiten dieten arren, bi arrazoi nagusi direla eta. Lehenik eta behin, oraindik ez dago material zirraragarri asko UPM-PGB-n. Esaterako, Cruciferae familiako espezieen irudikapena ikusgarria da, baina espezie bakoitza markatzen duten populazio ezberdinen irudikapena ez da hain ona. Arazo hau ezinbestekoa da hazleek [lehendik daudenen ezaugarriak baino handiagoak dituzten barietateak lortzera bideratuak] batzuetan material basatien aldakortasun intraespezifikoan interesa duten geneak aurki ditzaketelako.
Bigarrenik, bankuak, Landare Baliabide Genetikoen Programa Nazionaleko Bilketa Sareko kide den heinean, lankidetzan aritzen da gure herrialdeak hartu dituen nazioarteko konpromisoak aintzat hartuta, landare-baliabide genetikoen kontserbazioari eta elikadura eta nekazaritzarako kudeaketa globalari dagokionez.
Irakurri artikulu osoa www.upm.es webgunean